Główką w górę, w dół czy w bok? Kiedy mówimy o nieprawidłowym ułożeniu dziecka w brzuchu?
Ułożenie dziecka w łonie matki może być główkowe, miednicowe (pośladkowe) lub poprzeczne. Właściwie tylko ta pierwsza możliwość uznawana jest za prawidłową i pozwala na poród naturalny. Jak może być ułożona główka dziecka w brzuchu?
Nawet w ostatnim etapie ciąży, dziecko może odwrócić się do góry głową. Dlatego między innymi tak ważne jest ostatnie badanie USG, by sprawdzić ułożenie dziecka w łonie matki. Zobacz, jaki wpływ na poród ma ułożenie dziecka w brzuchu mamy.
Pod koniec ciąży jest to jednak z najbardziej frapujących przyszłe mamy kwestii: czy moje dziecko ustawiło się już główką do dołu, a jeśli nie - kiedy to wreszcie nastąpi? Kiedy mówimy o nieprawidłowym ułożeniu dziecka w brzuchu?
Spis treści
- Jak układa się dziecko do porodu?
- Położenie główkowe
- Jak wygląda poród przy położeniu główkowym?
- Położenie pośladkowego
- Jak wygląda poród przy położeniu pośladkowym?
- Położenie poprzeczne
- Jak wygląda poród przy położeniu poprzecznym?
- Położenie skośne
- Jak wygląda poród przy położeniu skośnym?
- Dlaczego niektóre dzieci układają się nietypowo?
- Obracanie dziecka w brzuchu mamy
Jak układa się dziecko do porodu?
Do mniej więcej 30.–32. tygodnia ciąży dziecko ułożone jest w macicy zupełnie dowolnie – ma jeszcze dużo miejsca i może robić fikołki w zależności od swojego temperamentu i nastroju.
Ale w okolicach 32.–34. tygodnia ciąży, gdy zaczyna robić się ciasno, ustawia się w macicy w taki sposób, w jaki zamierza się rodzić. Położenie dziecka jest bardzo ważne, bo od tego w pierwszej kolejności zależy sposób porodu. Oto wszystkie możliwe warianty ułożenie dziecka i ich konsekwencje.
Zobacz, jakie pozycje może przyjąć płód w łonie mamy, a potem czytaj dalej, jak wygląda poród przy ułożeniu główkowym, pośladkowym i poprzecznym.
Położenie główkowe
To prawidłowa i najlepsza pozycja do porodu. Większość dzieci przyjmuje ją już między 32. a 36. tygodniem ciąży. Po upływie 36. tygodnia także jest jeszcze szansa na samoistny obrót, ale nie zdarza się to często: u pierworódek tylko w 8 proc. przypadków, u wieloródek nieco częściej.
Oto wskazówki, jakie objawy świadczą o położeniu główkowym po 34. tygodniu ciąży:
- dziecko kopie cię nóżkami po żebrach
- twój partner może usłyszeć bicie serca waszego dziecka, przykładając ucho do twojego brzucha poniżej pępka.
Zobacz też: Czy leżenie na brzuchu w ciąży jest bezpieczne?
DZIECKO W BRZUCHU: najważniejsze etapy rozwoju. Zobacz kalendarz ciąży
Jak wygląda poród przy położeniu główkowym?
Położenie podłużne główkowe jest najbardziej fizjologiczne, najlepsze do porodu drogami natury. Dziecko ułożone w ten sposób będzie miało najmniej problemów z wyjściem na świat, pod warunkiem jednak, że jest zwrócone twarzą w stronę kręgosłupa mamy i ma główkę pochyloną do przodu (bródka dziecka dotyka jego klatki piersiowej).
Mówi się wtedy o ułożeniu potylicowym, gdyż częścią torującą dziecku drogę na świat jest potylica. To najbardziej korzystna pozycja, ponieważ obwód główki jest najmniejszy i rodzącemu się dziecku najłatwiej jest wpasować się w kanał miednicy.
Jeśli twoje dziecko ustawi się właśnie w ten sposób, masz duże szanse na prosty, nieskomplikowany poród. W przypadku gdy malec wchodzi do kanału rodnego z główką wyprostowaną lub nawet nieco odgiętą do tyłu, poród będzie trudniejszy.
Częścią przodującą – zamiast potylicy – będzie wtedy wierzchołek głowy, czoło lub twarz dziecka. Ułożenie twarzyczkowe oznacza największe odgięcie główki do tyłu – rodzi się ona wówczas największym obwodem. Poród jest w tej sytuacji utrudniony, a nawet niemożliwy – może być konieczne cesarskie cięcie.
Położenie pośladkowego
Położenie podłużne miednicowe potocznie nazywane pośladkowym może mieć kilka wariantów:
- miednicowe zupełne: nogi dziecka zgięte we wszystkich stawach, częścią przodującą są pośladki i stópki; dziecko wygląda wtedy tak, jakby siedziało po turecku, tylko mocno ścieśnione, z wysoko uniesionymi kolanami
- miednicowe niezupełne pośladkowe: nóżki są wyprostowane w kolanach i skierowane ku górze (stópki znajdują się obok twarzy), dziecko jest zgięte wpół niczym scyzoryk, a częścią przodującą są pośladki
- stópkowe zupełne: obie nóżki malucha znajdują się nad szyjką macicy – przodują zatem dwie stópki
- stópkowe niezupełne: jedna nóżka dziecka jest zgięta w kolanie, druga natomiast wchodzi do kanału rodnego – przoduje jedna stópka
- położenie kolankowe zupełne i niezupełne (analogicznie jak w przypadku położeń stópkowych).
Jeśli chcesz „pobawić się w lekarza”, próbując określić pozycję malca, o położeniu podłużnym miednicowym mogą świadczyć następujące objawy:
- nie czujesz kopania po żebrach, a w dole brzucha i po bokach
- serce dziecka twój partner może usłyszeć, przykładając ucho do twojego brzucha powyżej pępka.
Jak wygląda poród przy położeniu pośladkowym?
Położenie miednicowe znacznie utrudnia poród drogami natury. Nie jest on wprawdzie zupełnie niemożliwy, ale kosztuje matkę bardzo dużo wysiłku, często kończy się zabiegowo i wiąże się z większym ryzykiem powikłań.
Dlatego obecnie rzadko odbywają się porody pośladkowe – zwykle dziecko w położeniu miednicowym rodzi się drogą cesarskiego cięcia.
Poród pośladkowy jest trudniejszy, ponieważ pośladki mogą w niedostatecznym stopniu rozewrzeć kanał rodny i główka, która jest szersza, będzie przechodzić przez niego z wielkim trudem.
Poród siłami natury można rozważyć u kobiety, która ma prawidłową budowę miednicy, rodzi już po raz kolejny, a jej dziecko waży od 2500 do 3500 g (nie mniej ani nie więcej) i jest w położeniu miednicowym zupełnym (częścią przodującą są pośladki i stópki), z główką maksymalnie przygiętą do klatki piersiowej.
W pewnych sytuacjach warto podjąć próbę tzw. zewnętrznego obrotu na główkę, by uniknąć cesarskiego cięcia (patrz ramka obok). Za wykonaniem cesarskiego cięcia przemawiają:
- podejrzenie niewspółmierności płodowo-miednicowej (nieproporcjonalnie duże dziecko przy niewielkich rozmiarach miednicy kobiety)
- zaburzenia czynności skurczowej
- fakt, że kobieta rodzi po raz pierwszy w życiu
- masa dziecka powyżej 3500 g lub poniżej 2500 g.
Położenie poprzeczne
Położenie poprzeczne jest bardzo rzadkie. Jeśli podejrzewasz, że twoje dziecko ułożyło się właśnie w ten sposób, potwierdzeniem tych podejrzeń mogą być następujące objawy (obserwowane po 34. tygodniu ciąży):
- twój brzuch ma kształt poprzecznie owalny
- po prawej i po lewej stronie brzucha możesz wyczuć dłońmi dwie duże kule – to główka i pośladki dziecka
- nie masz kłopotów z oddychaniem przed upływem 38. tygodnia ciąży
- wysłuchanie serca dziecka przez powłoki brzuszne jest trudne, czasem niemożliwe.
Jak wygląda poród przy położeniu poprzecznym?
Przy położeniu poprzecznym jedynym sposobem urodzenia dziecka jest operacja, czyli cesarskie cięcie.
Czytaj: Jak przygotować się do planowej cesarki?
Cesarskie cięcie: jakie są wskazania do cesarki?
Położenie skośne
Jeżeli dziecko nie znajduje się w żadnej z wymienionych dotąd pozycji – położnicy mówią o położeniu skośnym. Oś ciała noworodka nie przebiega wówczas ani dokładnie poziomo, ani pionowo w stosunku do osi długiej macicy, tylko przecina ją pod dowolnym kątem. Pozycję tę wybiera ok. 1 proc. noworodków.
Jak wygląda poród przy położeniu skośnym?
Przy położeniu skośnym poród może odbyć się drogami natury albo przez cesarskie cięcie – zależy to od konkretnego położenia dziecka, a wariantów jest niemało.
Jeżeli odchylenie osi ciała dziecka od pionu nie jest zbyt duże, lekarz może próbować wykonać zewnętrzny obrót na główkę, by zwiększyć szanse na poród fizjologiczny.
Dlaczego niektóre dzieci układają się nietypowo?
Najczęstszą przyczyną nieprawidłowych położeń płodu jest nieprawidłowa budowa miednicy kostnej przyszłej mamy.
Gdy miednica zbudowana jest niestandardowo (np. kiedy jest zbyt mała albo za długa i zbyt wąska), dziecko nie ma miejsca, aby ułożyć się w normalny sposób – to najczęstsza przyczyna ułożeń poprzecznych i skośnych.
Wśród innych przyczyn wymieniane są:
- poród przedwczesny (gdy rodzi się dziecko, które nie zdążyło jeszcze zmienić pozycji na główkową)
- nieprawidłowa budowa macicy (np. przegroda macicy, macica dwurożna)
- wielowodzie – zwiększa ruchomość dziecka
- małowodzie – ogranicza ruchomość dziecka
- wiotkie ściany macicy i powłok brzusznych – jako konsekwencja licznych porodów (mogą wystąpić u kobiet, które rodziły więcej niż trzy razy)
- wady wrodzone dziecka (np. wodogłowie)
- łożysko przodujące
- zbyt krótka pępowina
- występowanie w macicy guzów, mięśniaków
- ciąża bliźniacza.
Obracanie dziecka w brzuchu mamy
Gdy dziecko jest w położeniu miednicowym albo skośnym, aby uniknąć cesarskiego cięcia, lekarz może zaproponować zabieg zewnętrznego obrotu dziecka w macicy. Trwa on kilka minut: położnik ruchami masująco-uciskającymi próbuje przemieścić dziecko do pozycji główką ku dołowi.
Zabieg jest wykonywany w szpitalu, gdzie przygotowana jest sala operacyjna – aby w razie rozpoczęcia akcji porodowej można było przeprowadzić cesarskie cięcie. Obrót zewnętrzny najlepiej wykonać po upływie 36.– 37. tygodnia ciąży, na kilka dni przed planowanym terminem porodu.
Skuteczność zabiegu wynosi ok. 50 proc. u pierworódek i 60 proc. u wieloródek. Powodzeniu sprzyja większa ilość płynu owodniowego (ale nie wielowodzie!) oraz położenie miednicowe zupełne (takie, w którym obie nóżki są zgięte w biodrach i kolanach, a stópki płodu znajdują się na dole).
Ułożenie bliźniąt w brzuchu
W przypadku ciąży bliźniaczej położenia dzieci mogą być różne – wariantów jest bardzo wiele. Poród drogami natury możliwy jest tylko w dwóch sytuacjach – gdy oba maluszki są ułożone główkowo lub gdy pierwszy jest ułożony główkowo, a drugi pośladkowo. Każde inne położenie stanowi wskazanie do cięcia cesarskiego.
miesięcznik "M jak mama"
